Türkiye’de bir yabancı olarak çalışmak istiyorsanız çalışma iznine başvurmanız gerekir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunun 27’nci maddesi uyarınca geçerli çalışma izinleri aynı zamanda ikamet izni yerine geçmektedir.
Türkiye’de Çalışma İzinleri Türleri
Türkiye’de yabancılar için 4 farklı çalışma izni türü bulunmaktadır:
- Süreli Çalışma İzni
Süreli çalışma izni en yaygın olanlarıdır. Yabancının belirli bir işyeri ve belirli bir meslekte çalışabilmesi için maksimum 1 yıl geçerli olmak üzere verilir. Süreli çalışma izni her yıl yenilenebilir.
Kişi 1 yıllık kanuni çalışma süresini doldurduktan sonra, aynı işyeri ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresini 3 yıla kadar uzatılabilir.
Kişi 3 yıllık kanuni çalışma süresini doldurduktan sonra, aynı işyeri ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresini 6 yıla kadar uzatılabilir. Ancak işvereniniz değişirse sözleşmeniz yenilenmeyecek veya uzatılmayacaktır.
Türkiye’ye çalışmak için gelen bir yabancının beraberinde veya daha sonra getirmiş olduğu eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da, yabancının kendisi ile birlikte en az 5 yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları kaydıyla süreli çalışma izni verilebilir.
2. Süresiz Çalışma İzni
Türkiye’de en az 8 yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam 8 yıllık kanuni çalışması olan yabancılara süresiz çalışma izni verilir. Süresiz çalışma izni alan yabancının çalıştığı işyerinin veya işyeri adresinin değişmesi halinde, Kanunun 18 inci maddesi uyarınca en geç 15 gün içerisinde durum Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirilmelidir.
6458 sayılı Kanunun 44üncü maddesine göre, Süresiz çalışma izni alan yabancılar uzun dönem ikamet izninin sağladığı tüm haklardan da yararlanabilirler.
3. Bağımsız Çalışma İzni
Bağımsız çalışma izni, profesyonel meslek mensubu yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların sağlanması kaydıyla ve; Türkiye’de en az 8 yıl kesintisiz ve yasal olarak ikamet etmiş olmaları, yapacaklarını belirttikleri çalışmalarının ekonomik kalkınma açısından katma değer yaratması ve istihdam yaratması koşulu ile verilmektedir.
Bağımsız çalışma izni ile süresiz çalışma izni arasındaki ana fark; bağımsız çalışma izni sahibine kendi şirketini veya iş yerini yasal olarak Türkiye’de açmasını olanak sağlar.
Serbest meslek sahibi olarak, başvurunuz aşağıdaki faktörlere göre incelenecektir:
- Eğitim geçmişiniz
- Profesyonel becerileriniz ve uzmanlıklarınız
- Bilimsel ve teknolojik katkılarınız
- Ülke ekonomisine katkınız
- Yabancı bir firma sahibiyseniz, Türkiye’deki sermaye yatırımınız
Not: Türkiye’de hissedar veya yönetim kurulu üyesi olarak çalışıyorsanız, çalışma iznine başvurmanız gerekir.
4. Turkuaz Kart
2017 yılında yürürlüğe giren Turkuaz Kart ilk olarak 3 yıllık geçiş süresi belirlenerek verilmektedir. Bu 3 yıllık geçiş süresi içinde kart sahibi Türkiye dışında bakanlıkça belirlenen süreden daha fazla bir süre kalmaz ve kart iptal edilmezse, geçiş süresi kaydı kart sahibinin başvurusu ile kaldırılır ve süresiz kart verilir. Kart sahipleri süresiz çalışma iznine sahip yabancıların Türkiye’de sahip olduğu tüm haklarda yararlanabilirler.
Kart sahibi olmaya hak kazanan yabancı kişilerin eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocukları için ikamet izni hakkını sağlar.
Turkuaz Karta Kimler Başvurabilir?
- Yüksek nitelikli iş gücü olabilecek eğitim, ücret, deneyim ve mesleki bilgi, bilim ve teknolojiye katkı gibi niteliklere sahip olan kişiler,
- Yüksek nitelikli yatırımcı olabilecek yatırım ve ihracat düzeyi ile istihdam büyüklüğüne sahip olan ve teknolojik ve bilimsel gelişmeye katkı sağlayabilen kişiler,
- Bilim, teknoloji ve sanayi gibi alanlarda uluslararası başarılara sahip olan ve ülke menfaatleri için yararlı olacağı kabul edilen bilim insanı ya da araştırmacılar,
- Kültürel, sanat ya da sportif faaliyetler açısından uluslararası düzeyde başarılı olan kişiler,
- Türkiye Cumhuriyeti’nin tanınırlığı ve milli menfaatleri ile ilgili konularda Türk kültürünün yararına olacak şekilde uluslararası alanda faaliyetlerde bulunan kişiler Turkuaz Kart sahibi olabilirler.
Çalışma İzni Başvurusu İçin Gerekli Belgeler
Yurt içinden veya yurt dışından Türkiye çalışma izni başvurusunda bulunabilirsiniz. Yabancı, Türkiye dışında yaşıyorsa ülkesindeki Türk büyükelçiliğine veya konsolosluğa sunması gereken dokümanlar ile birlikte bir iş sözleşmesine sahip olmalıdır. Ancak, Türkiye’de ise, işverenine göndermesi gerekir, o da başvuruyu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na sunacaktır.
Yurt içi Başvurularında İstenen Belgeler
Yabancı personel tarafından sağlanması gereken dokümanlar:
- Yabancı kişi ve işveren tarafından imzalı “iş sözleşmesi”
- Yeminli tercüman tarafından çevrilmiş “pasaport kopyası”
- Yeminli tercüman tarafından çevrilmiş “diploma kopyası”
- Varsa eğer Yeminli tercüman tarafından çevrilmiş “referans mektubu”
- En az 6 aylık geçerli “ikamet izninin kopyası”
- Çalışma izni uzatma başvurusu için mevcut çalışma izninin orijinali
* Öğrencilere verilen ikamet izinleri dahil değildir.
İşveren tarafından sağlanması gereken dokümanlar:
- Kurumun geçmiş yıla ait bilanço ve kar zarar tablosu
- Organizasyonun güncel sermayesi ve iştirak yapısını içeren Türk Ticaret Sicili Gazetesi
- Faaliyet belgesi,
- Maliye Bakanlığı kayıtlarından alınacak işyerinin vergi borcu olmadığına dair belge
* Yukarıdaki dokümanlar işverenin sektörüne değişiklik gösterebilmektedir.
Gerekli formlar ve belgeler hazırlandıktan sonra öngörülen süre içinde bakanlığa teslim edilmelidir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı değerlendirme süreci yaklaşık 30 gün sürmektedir.
Yurt içi Başvurularında İstenen Belgeler
Yabancı personel tarafından sağlanması gereken dokümanlar:
- Pasaport
- Çalışma vizesi başvuru formu
- İş sözleşmesi ve resmi iş teklifi
- Yabancının ülkesindeki Türk Konsolosluğuna hitaben yazılmış “davet mektubu”
- Bir adet “fotoğraf”
- Yeminli tercüman tarafından çevrilmiş “diploma kopyası”
- Varsa eğer Yeminli tercüman tarafından çevrilmiş “referans mektubu”
* Türkiye dış temsilciliklerinin takdir haklarına veya ikili anlaşmalara göre, belgelerde değişiklik olabilmektedir.
İşveren tarafından sağlanması gereken dokümanlar:
- Kurumun geçmiş yıla ait bilanço ve kar zarar tablosu
- Organizasyonun güncel sermayesi ve iştirak yapısını içeren Türk Ticaret Sicili Gazetesi
- Faaliyet belgesi
Çalışma İznini Uzatma Başvurularında Gerekli Belgeler
Yabancı personel tarafından sağlanması gereken dokümanlar:
- Yabancı personel başvuru formu
- Bakanlıkça verilen çalışma izin sürelerini gösteren çalışma izinleri
- Önceki çalışma izin belgesi ve üst yazısı
- Pasaport sureti
* Yukarıdaki dokümanlar meslek grubuna bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.
İşveren tarafından sağlanması gereken dokümanlar:
- Çalışma izni başvuru dilekçesi
- Maliye Bakanlığı kayıtlarından alınacak işyerinin vergi borcu olmadığına dair belge
- Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınacak işyerine ve yabancıya ilişkin sosyal güvenlik yükümlülüklerinin yerine getirildiğini gösterir belge
- Organizasyonun güncel sermayesi ve iştirak yapısını içeren Türk Ticaret Sicili Gazetesi
